ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ
#protovoulia_dimosio_nero
Αγαπητές/οι,
Ενόψει των ευρωεκλογών στις 9 Ιουνίου, και λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ευρωβουλευτ(ρι)ές :
– Έχουν την δυνατότητα να γνωμοδοτούν στα πλαίσια του Ευρωκοινοβουλίου για θέματα που επηρεάζουν το νερό.
– Μπορούν να αξιοποιήσουν στη διαπάλη για την διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα του νερού ευρωπαϊκές οδηγίες (π.χ.2000/60/ ΕΚ ότι το νερό δεν είναι εμπορικό προϊόν,2014/23/ΕΕ που εξαιρεί το νερό από τις συμβάσεις παραχώρησης).
– Μπορούν να αντιπαρατεθούν και να απαιτήσουν κατάργηση προαπαιτούμενων του ταμείου ανάκαμψης που ανοίγουν το δρόμο σε έμμεσες ιδιωτικοποιήσεις της διαχείρισης ύδρευσης και αποχέτευσης.
– Μπορούν να αναδείξουν την ευρωπαϊκή εμπειρία επαναδημοτικοποιήσεων των υπηρεσιών ύδρευσης.
– Διαθέτουν ένα γενικότερο πολιτικό βήμα και μηχανισμό τεκμηρίωσης τα οποία μπορούν να αξιοποιήσουν για να προβάλλουν τις δράσεις των κινημάτων και να υπερασπιστούν το νερό ως κοινό αγαθό,
Θα θέλαμε την άποψη σας για τα παρακάτω ερωτήματα :
1) Θεσμική ενίσχυση της ενιαίας δημόσιας οικονομικής και λειτουργικής διαχείρισης του κύκλου του νερού.
Το ΣτΕ με την υπ’ αριθμ1886/2022 απόφαση του απαγόρευσε την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης και λειτουργίας του υδροδοτικού συστήματος και ακύρωσε το ΣΔΙΤ στο ΕΥΣ (Εξωτερικό Υδροδοτικό Δίκτυο) Αττικής θεωρώντας την παροχή ύδρευσης ως ένα ενιαίο σύστημα από τις πηγές μέχρι τις βρύσες και ότι η ΕΥΔΑΠ και η Εταιρεία Παγίων ΕΥΔΑΠ «αποτελούν ενιαίο λειτουργικό σύστημα».
Σε αυτή την κατεύθυνση, πως προτίθεστε να συμβάλλετε ώστε να ενισχυθεί σε ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο η νομική θωράκιση της ενιαίας δημόσιας οικονομικής και λειτουργικής διαχείρισης του κύκλου του νερού από τις πηγές έως τις βρύσες των σπιτιών και έως την παροχέτευση των λυμάτων επεξεργασμένων στο φυσικό αποδέκτη;
2) Ο ρόλος της ΡΑΑΕΥ ως μοχλός εμπορευματοποίησης του κύκλου του νερού
Με την υπαγωγή του νερού στην διευρυμένη ΡΑΑΕΥ (ν.5037/2023), παρά τις αντιδράσεις εργαζομένων και κινημάτων των πολιτών, αλλά ακόμα και της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών, του Συνηγόρου του Πολίτη και της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής ανοίγει ο δρόμος για την εμπορευματοποίηση του κύκλου του νερού.
Πώς προτίθεστε να αντιμετωπίσετε αυτή την εξέλιξη ;
3) ΣΔΙΤ- εργολαβοποίηση – χρηματιστηριοποίηση ως έμμεση ιδιωτικοποίηση
Παρά την επιστροφή του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών των ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ στο ελληνικό δημόσιο, ποσοστό 11,33% των μετοχών της ΕΥΔΑΠ και 24,02% της ΕΥΑΘ βρίσκονται στην κατοχή του ΤΑΙΠΕΔ (το οποίο και έχει ως αποκλειστικό σκοπό την πώληση των μετοχών σε ιδιώτες).
Παράλληλα το μοντέλο παραχώρησης της διαχείρισης του κύκλου του νερού σε ιδιώτες, μέσω ΣΔΙΤ, αγνοώντας το σκεπτικό της υπ’ αριθμό 1886/2022 απόφασης για το ΣΔΙΤ του ΕΥΣ Αττικής, δρομολογείται σε τουλάχιστον 9 περιπτώσεις (π.χ. Κέρκυρα).
Προτίθεστε να αναδείξετε την απαίτηση για πλήρη επιστροφή όλων των μετοχών των ΕΥΔΑΠ/ ΕΥΑΘ στο ελληνικό δημόσιο, επανένωση των εταιρειών ΕΥΔΑΠ ΑΕ και ΕΥΔΑΠ Παγίων με σκοπό την ενιαία διαχείριση του κύκλου του νερού ;
4) Κίνδυνοι από τη δημιουργία συγκεντρωτικών φορέων διαχείρισης με την μορφή ΑΕ χωρίς κοινωνικό έλεγχο (συγχωνεύσεις ΔΕΥΑ, ΟΔΥΘ)
Εδώ και αρκετό καιρό η κυβέρνηση, επικαλούμενη υπαρκτά προβλήματα στη διαχείριση του νερού ύδρευσης – αποχέτευσης στην περιφέρεια της χώρας, απεργάζεται σχέδιο υποχρεωτικής συγχώνευσης των ΔΕΥΑ σε μεγάλους φορείς ανά Περιφέρεια. Ανεξάρτητα από την ασάφεια και τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή του λόγω των ισχυρότατων αντιδράσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης, εργαζομένων και διοικήσεων των ΔΕΥΑ, η βασική φιλοσοφία του σχεδίου η οποία συνίσταται στην δημιουργία υπερφορέων μακριά από τις τοπικές κοινωνίες με μοναδικό σκοπό την εκχώρηση λειτουργιών τον ιδιωτικό τομέα δεν έχει ανατραπεί.
Ανάλογα σχέδια δημιουργίας υπερφορέων τύπου ΑΕ δρομολογούνται και για το αρδευτικό νερό, με πρόσχημα όπως πάντα τα υπαρκτά προβλήματα σπατάλης και κακής διαχείρισης. Το αρδευτικό νερό αποτελεί 80-85% του συνόλου της κατανάλωσης νερού και είναι ένα νέο ανεκμετάλλευτο πεδίο κερδοφορίας για τους ιδιώτες.
Σημαντικότατη αρνητική εξέλιξη σε αυτή την κατεύθυνση είναι η δημιουργία με το ν.5106 /2024 του ΟΔΥΘ (Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας).
Προτίθεστε να αντιδράσετε στις παραπάνω εξελίξεις, με ποιο τρόπο ;
5) Εξοικονόμηση – ορθολογική διαχείριση νερού και ενίσχυση ανθρώπινων και υλικών πόρων των δημόσιων φορέων διαχείρισης.
Η εξοικονόμηση νερού είναι σημαντική προτεραιότητα σε συνθήκες κλιματικής κρίσης. Αυτό απαιτεί σοβαρό σχεδιασμό τον οποίο μόνον επαρκώς στελεχωμένοι δημόσιοι φορείς υποκείμενοι σε κοινωνικό έλεγχο μπορούν να υποστηρίξουν.
Η εφαρμογή των μνημονίων, η διακοπή των προσλήψεων για πάνω από δέκα χρόνια (παρότι οι υπηρεσίες ύδρευσης είναι ανταποδοτικές και έχουν τη δυνατότητα κάλυψης του κόστους νέου προσωπικού με ίδιους πόρους), η εργολαβοποίηση τμημάτων των υπηρεσιών, οδήγησαν σε δραματική υποστελέχωση με αρνητικές επιπτώσεις στην εξοικονόμηση νερού και την ορθολογική διαχείριση του.
Κατά τη γνώμη μας απαιτείται σημαντική ενίσχυση με εξειδικευμένο προσωπικό όλων των δημόσιων φορέων διαχείρισης (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΔΕΥΑ, ΤΟΕΒ/ΟΕΒ). Τα αιτήματα των εργαζομένων σε αυτούς τους φορείς για τη διασφάλιση των εργασιακών σχέσεων, και προσλήψεις συνδέονται αδιάρρηκτα με την προστασία των υδάτινων πόρων και την εξοικονόμηση.
Σε ποια πολιτική κατεύθυνση και με ποια βήματα προτίθεστε να κινηθείτε σε σχέση με τα παραπάνω ; Συμφωνείτε με άμεσες προσλήψεις τακτικού προσωπικού πλήρων δικαιωμάτων, όπου υπάρχει ανάγκη ;
6) Κατοχύρωση της απρόσκοπτης, καθολικής πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες ύδρευσης – αποχέτευσης
Το πόσιμο νερό είναι ζωτικό δημόσιο αγαθό που προστατεύεται από το Σύνταγμα (άρθρο 24, παρ1) και η «καθολική και ισότιμη πρόσβαση σε ασφαλές και προσιτό πόσιμο νερό για όλους» αποτελεί βασικό στόχο του ΟΗΕ (στόχος 6 για τη βιώσιμη ανάπτυξη).
Παρολ’ αυτά υπάρχουν συμπολίτες μας που στερούνται ή κινδυνεύουν να στερηθούν την πρόσβαση λόγω χρεών. Το πρόβλημα εντείνεται καθώς οι υπηρεσίες ύδρευσης αποχέτευσης διολισθαίνουν σε λειτουργία όχι με κοινωνικά, αλλά με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Για παράδειγμα, διευθύνοντες της ΕΥΔΑΠ λαμβάνουν μπόνους με βάση την εισπραξιμότητα από τις διακοπές υδροδότησης όσων αδυνατούν να πληρώσουν. Αντιστοίχως οι προωθούμενες αλλαγές στις ΔΕΥΑ προβλέπουν αναγκαστικές εισπράξεις των οφειλετών μέσω Δ.Ο.Υ.
Κατά τη γνώμη μας πρέπει να θεσπιστεί ένα ελάχιστο όριο κατανάλωσης νερού που αντιστοιχεί στις καθημερινές ανάγκες το οποίο θα παρέχεται δωρεάν σε όλους.
Πώς κατά τη γνώμη σας μπορεί να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη, καθολική πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες ύδρευσης – αποχέτευσης, και τι προτίθεστε να κάνετε γι αυτό ;
7) Ο κίνδυνος αύξησης των τιμών του νερού με πρόσχημα τη λειψυδρία λόγω κλιματικής αλλαγής.
Κατά τη γνώμη μας η αύξηση των τιμών χρήσης του νερού στην πράξη όχι μόνον δεν αντιμετωπίζει το ζήτημα της λειψυδρίας, αλλά πρόκειται για μια άδικη φιλοσοφία που τιμωρεί τους «μη έχοντες» για πολιτικές που χαράζουν οι «έχοντες».
Ποια είναι η άποψη σας ; Προτίθεστε ν’ αντιταχθείτε σε αυξήσεις των τιμών του νερού ;
8) Η χρήση του νερού για ύδρευση/ άρδευση ως απόλυτη προτεραιότητα
Η χρηματιστηριοποίηση του τομέα της ενέργειας και οι τεράστιες επιδοτήσεις και διευκολύνσεις σε ιδιώτες για την δημιουργία εγκαταστάσεων παραγωγής και αποθήκευσης «ΑΠΕ», διαμορφώνουν ένα τοπίο όπου η «αξιοποίηση» (αρπαγή) των υδάτινων πόρων για χρήσεις ενέργειας αποδεικνύεται κερδοφόρα. Το πρόγραμμα «ΑΠΟΛΛΩΝ» είναι εργαλείο σε αυτή την κατεύθυνση καθώς προβλέπεται να υποχρεώσει ΟΤΑ, ΓΟΕΒ-ΤΟΕΒ, ΔΕΥΑ να γίνουν πελάτες ιδιωτών παραγωγών ενέργειας από ΑΠΕ.
Βλέπουμε να προωθούνται επενδύσεις εγκατάστασης υδροηλεκτρικών έργων στην κοίτη ρεμάτων, καταστρέφοντας την τοπική χλωρίδα και πανίδα (Τζουμέρκα, Άνω Παύλιανη), αλλαγή της χρήσης φραγμάτων άρδευσης σε αντλησιοταμίευση για ανεμογεννήτριες (Λέσβος). Επίσης υπάρχουν φαινόμενα βιομηχανίες να χρησιμοποιούν (για λόγους ευκολίας) καθαρό πόσιμο νερό, ενώ θα μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες τους με άλλους τρόπους (π.χ. Θάσος όπου εκμεταλλεύονται το καθαρό πόσιμο νερό τα λατομεία).
Ποια είναι η άποψη σας ; συμφωνείτε στην απόλυτη προτεραιότητα της χρήσης του νερού για ύδρευση/ άρδευση ;
9) Συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών
Ο Στόχος 6β του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη αναφέρεται στην : «Στήριξη και ενδυνάμωση της συμμετοχής των τοπικών κοινοτήτων στη βελτίωση της διαχείρισης του νερού και των εγκαταστάσεων υγιεινής».
Όπως προαναφέραμε όλες οι δρομολογούμενες θεσμικές αλλαγές (συγχωνεύσεις ΔΕΥΑ, δημιουργία ΟΔΥΘ) κινούνται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση και συντείνουν στην πλήρη απομάκρυνση από τις τοπικές κοινωνίες και τη λήψη αποφάσεων από θεσμούς που λειτουργούν με ιδιωτικοποικονομικά κριτήρια (ΑΕ) και με έλεγχο μόνον από την εκάστοτε κυβέρνηση.
Έχετε προτάσεις θεσμικής κατοχύρωσης της συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών (δήμοι, συνδικάτα, κοινωνίες των πολιτών, ΜΚΟ κλπ.) στη λήψη αποφάσεων ; Στοχεύετε να συμβάλλετε στην ενεργοποίηση των τοπικών κοινωνιών ;
10) Η στάση απέναντι σε προαπαιτούμενα και ευρωπαϊκές οδηγίες που σχετίζονται με το νερό.
Η βασική Οδηγία για το νερό είναι η 2000/60 ΕΚ στην οποία όσον αφορά την τιμολόγηση αναφέρεται :
«και, ιδίως, τον δεδηλωμένο σκοπό αυτής, συνιστάμενο στη διασφάλιση της ποιότητας του ύδατος και τη διαχείριση αυτού όχι ως εμπορικού προϊόντος, αλλά ως κοινωφελούς αγαθού, προκύπτει ότι η εθνική πολιτική παροχής υπηρεσιών ύδρευσης, συμπεριλαμβανομένης και της τιμολόγησης αυτών, σχεδιάζεται από τα κράτη μέλη ως πολιτική παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, με βασικό κριτήριο την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της εν λόγω οδηγίας για την προστασία των εσωτερικών, επιφανειακών, παράκτιων και υπογείων υδάτων. Ειδικότερα, οι πολιτικές τιμολόγησης των υπηρεσιών αυτών σχεδιάζονται από τα κράτη μέλη με γνώμονα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (γεωγραφικά, κλιματολογικά κ.λπ.) και τις ειδικές συνθήκες της κάθε περιοχής (ήτοι, κατ’ αρχήν σε επίπεδο λεκάνης απορροής ποταμού), συνεκτιμωμένων και των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών αποτελεσμάτων της ανάκτησης κόστους».
Η ανάγνωση της παραπάνω οδηγίες συνηγορεί σαφέστατα στο ότι το νερό δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως εμπορικό προϊόν.
Παράλληλα όμως, εάν απομονωθεί το χωρίο που αναφέρεται στην «ανάκτηση κόστους», μπορεί να ερμηνευτεί ως «πράσινο φως» για αύξηση των τιμών του νερού, τη διαχείριση του με ιδιωτικοοικονομικά και όχι κοινωνικά κριτήρια όπως και έγινε στο ν. 5037/2023 για την υπαγωγή του νερού στην ΡΑΑΕΥ.
Θα απαιτήσετε θεσμικές ρυθμίσεις σε ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο που να εξασφαλίζουν την μη εμπορευματοποίηση του νερού; Πώς πρέπει, κατά τη γνώμη σας, να διαμορφωθούν οι κανόνες τιμολόγησης του ;
Μεταξύ των προαπαιτουμένων για την αξιοποίηση χρηματοδοτήσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης, αναφέρεται και το εξης:
«15. Εκδήλωση πρόσκλησης ενδιαφέροντος για δράσεις εξοικονόμησης του νερού»
Η πιθανότερη εκδοχή του, με βάση την μέχρι τώρα εμπειρία, είναι η δρομολόγηση εκχώρησης λειτουργιών των υπηρεσιών διαχείρισης σε ΣΔΙΤ η οποία θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη αδιαφάνεια της διαχείρισης και αύξηση των τιμών. Παράλληλα γίνεται προσπάθεια από ποικίλους κύκλους (βλ ZERO DROP ) να εθιστεί η κοινωνία στο ρόλο των ιδιωτών στην εξοικονόμηση νερού.
Πως προτίθεστε να αντιμετωπίσετε αυτή την εξέλιξη;